نمایش «عند از مطالبه» به قلم مرتضی شاه‌کرم و کارگردانی سامان
خلیلیان که در سالن قشقایی تئاترشهر اجرا می‌شود، مضمونی اجتماعی، انتقادی و
فرهنگی دارد که در ارتباط با جامعه امروز کشور است. این نمایش درباره مردی است که به
جبهه جنگ رفته و حال وضعیت نامشخصی دارد؛ مشخص نیست که او شهید شده یا به اسارت گرفته
شده است؛ در آغاز نمایش مفقودالاثر اعلام می‌شود؛ در چنین شرایطی عده‌ای از بستگان
نزدیک و
حتی خیلی دور و در مواردی حتی همسر مطلقه قبلی او، همگی اصرار بر شهید شدن او
دارند تا بلکه از طریق انحصار وراثت چیزی از اموال او عایدشان شود و یا امتیازاتی
بگیرند؛ در هر حال آدم‌های نمایش برای رسیدن به مقصودشان از هر دروغی استفاده می‌کنند
و حتی در مواردی حاضر می‌شوند همدیگر را فریب بدهند تا سهم بیشتری به آن‌ها برسد.
در این باره گفت‌وگویی با سامان خلیلیان؛ کارگردان و الهه شه‌پرست؛ بازیگر این
نمایش، داشته‌‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

سامان خلیلیان

متن «عند از مطالبه» یک برش اجتماعی است

لطفا یک مقدار از فضا نمایش بفرمایید.

متن نمایش «عند از مطالبه» نوشته مرتضی شاه‌کرم است و درون‌مایه این
متن، یک گذری به دوران بعد از جنگ و مردمانی که از فضا جنگ عبور کردند اشاره دارد
و در اصل یک برش اجتماعی است. شخصیت‌‌های نمایش «عند از مطالبه» افرادی هستند که
درگیر وضعیت منفعت‌طلبانه‌ای شده‌اند و در تکاپو برای این هستند که به هر نحوی از این
ماجرا بهره‌ای ببرند. جریان نمایشنامه هم از این قرار است که شخصی به جنگ رفته و
در حین رویداد جنگ و بعد از آن خبری از او نیست. طبق مقررات حقوقی از سمت پدر و
مادر این جوان ارثیه‌ای به او می‌رسد اما چون از او خبری نیست بستگان دور او درصدد
تصاحب این اموال به ارث برآمده‌اند. این مسئله باعث یک رقابت میان اطرافیان این
جوان می‌شود که برای به دست آوردن بخشی از این ارثیه است.

نمایشنامه مرتضی شاه‌کرم چه ویژگی داشت که شما را ترغیب به اجرای آن
کرد؟

من سال‌هاست که با شاه‌کرم کار می‌کنم و او دغدغه‌مند فضای بعد از
جنگ است. نگاه او به این مسئله جذاب است. این قرابت و نزدیکی ذهن ما یکی از دلایل
انتخاب این متن بود؛ اما دلیل اصلی من برای اجرای این متن این است که او بسیار
ریزبینانه فضای اجتماعی امروز را نقد و تحلیل می‌کند. و این متن با تلنگر و ایجاد
علامت سوال برای مخاطب، او را وادار به فکر درباره جایگاه خود در دنیای شلوغ
امروزی که در آن است می‌کند. همچنین قلم شاه‌کرم موقعیت‌‌های طنازانه را ایجاد می‌کند
در مقام نویسنده و زبان و تلاش من به‌عنوان کارگردان باعث جذب مخاطب می‌شود.

بخش‌‌هایی از نمایشنامه دارای کنایه‌‌های سیاسی و اجتماعی به جامعه
امروز است، نظر شخصی شما درباره این نکات ظریف چیست؟

قطعا این کنایه‌‌ها بخشی از دغدغه‌مندی‌‌های ماست، اگر قرار است یک
اثر هنری تولید شود، این اثر آگاهانه باید جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند را
پردازش کند. ما هم با یک نگاه مشخص و با دلایل خاص خود این تلنگر‌‌ها را به مخاطب
می‌زنیم که به‌نوعی شرایط وضع موجود را نقد کند. یک هنرمند در فضای هنری باید
ویژگی پرسشگری و مطالبه‌گری بابت شرایط فعلی جامعه را داشته باشد.

آقای خلیلیان بازیگران این کار چگونه انتخاب شدند؟

بازیگران بر مبنای توانمندی که از پیش من از آن‌ها می‌شناختم انتخاب
شدند. این کار نمایش پرپرسوناژی است، یازده بازیگر دارد که هر بازیگر بعضا چند تیپ
شخصیتی را بازی می‌کند، لذا توانمندی بازیگران در این کار برای من بااهمیت بود و
این یکدستی بازیگران کار از نظر من نقطه قوت اثر است. من با بعضی از این عزیزان در
گذشته همکاری داشتم و تعدادی دیگر از دوستان هم پذیرفتند که در گروه بازیگران ما
باشند.

چطور شد که آقای نوید محمد‌‌زاده تهیه‌کنندگی این نمایش را بر عهده
گرفته‌اند؟

آقای محمدزاده مسیری را در پیش گرفته‌اند که از نظر خیلی‌‌ها جنبه
اقتصادی دارد اما حضور او در این کار و دیگر کارهایی که تهیه‌کنندگی آن را بر عهده
داشته‌اند صرفا یک حضور معنوی است و ایشان سعی می‌کنند تئاترهایی را که همراه با
مسیر بازار تئاتر امروز کشور نشده‌اند همراه شوند و از آن‌ها حمایت کنند.

از اجرا در سالن قشقایی تئاترشهر رضایت دارید؟

سالن برای نمایش من سالن مناسبی است. کارگردانی این کار دوسویه است و
نیاز داشت در بدنه روبه‌رو جایگاه تماشاگران ما جایگاه دیگری داشته باشیم، سالن
قشقایی سالن مناسبی است، هر چند اگر در فضای طولی و عرضی موقعیت فراخ‌تری داشتیم
می‌توانست بهتر باشد اما درحال حاضر سالن خوبی برای این نمایش است.

به‌طور کل فضا تئاتر امروز را چطور ارزیابی می‌کنید؟

از لحاظ کمی تعداد تئاتر‌‌ها در شهر تهران بسیار رشد داشته، اما
مسئله این است که این رشد با چه چیز همراه بوده است؟ حال امروز تئاتر ما حال خوبی
نیست باتوجه به شرایط اجتماعی و تلاطمات اقتصادی مسلما ما با کمبود مخاطب تئاتر
روبه‌رو هستیم، سالن‌‌ها حال‌وروز خوبی ندارند به‌جز تعداد محدودی از نمایش‌‌ها به‌دلیل
وجود چهره در آن‌ها! اما در واقعیت ما با فقدان تماشاگر برای دیدن نمایش‌‌ها مواجه
هستیم. همچنین طبع تماشاگران هم تغییر کرده و به سوی کمدی و طنز سوق پیدا کرده است
که بخشی از این مسئولیت با هنرمندان و بخشی دیگر با مردم بوده است که خودشان را به
این آثار نزدیک کرده‌اند.

استقبال مخاطبان از نمایش شما چطور بوده است؟

من بازخوردهای بسیار خوبی از مخاطبان گرفتم. به‌رغم این‌که بعد از
واشکافی داستان مخاطب به نوع دغدغه‌مندی ما پی برده است ولی راضی از سالن نمایش
خارج می‌شود.

اگر نکته‌ای هست به‌عنوان
سخن پایانی بفرمایید.

عزیزان را دعوت می‌کنم که به دیدن نمایش ما بیایند و امیدوار هستم حس
و حال خوبی بعد از دیدن نمایش داشته باشند.

الهه شه‌پرست

حاضر نیستم در کار بد بازی کنم!

خانم شه‌پرست لطفا یک مقدار از فضا نمایش و همکاری با آقای خلیلیان
بفرمایید.

نمایش «عند از مطالبه» مربوط به دفاع مقدس و شهداست که فضایی ضدجنگی
را دارد. من خلیلیان را پیش‌تر از این می‌شناختم اما تا به حال در مقام کارگردان و
بازیگر همکاری نداشتیم. تجربه بسیار راحت، شیرین و خوبی بود، خلیلیان با بازیگر
راه می‌آید و اجازه فکر و نظردهی به بازیگرش می‌دهد درنهایت به یک نظر واحد می‌رسند
و این نکته مثبتی برای یک کارگردان است.

شما در این نمایش چند تیپ شخصیتی متفاوت از هم را بازی می‌کنید، چطور
خودتان را به آن‌ها نزدیک کردید و بازی هم‌زمان این شخصیت‌‌ها برای شما مشکل نبود؟

بازیگر روی این اتفاق فکر و آزمون و خطا می‌کند، حتی اگر ابتدا این
کار سخت بود اما در ادامه برای من لذت‌بخش شد. این کار بازی‌‌های رئالیستی دارد و
خطرناک بود که به تیپ نزدیک بشویم. من سعی کردم حد وسطی را نگه دارم برای هر
کاراکتر اما خواه و ناخواه مجبور بودیم به تیپ نزدیک شویم. من تمام سعی‌ام را کرده‌ام
که به‌صورت محض تیپ نشود و تماشاگر بتواند آن را باور کند.

تجربه بازی با بازیگران این کار برای شما چطور بود؟

با خیلی از بازیگران این نمایش قبلا هم کار کرده بودم، بازیگران این
کار خیلی خوب و دوست‌داشتنی هستند چه روی صحنه و چه پشت‌صحنه. این مدت تمرین و اجرا
برای من دوران شیرین و آموزنده‌‌ای بود و من از خیلی از آن‌ها یاد گرفتم و بسیار
خوشحال هستم که با این گروه کار کردم.

این اثر چه ویژگی خاصی داشت که شما تصمیم به بازی در آن گرفتید؟

من سال گذشته تجربه بازی در یک نمایش ضدجنگ را با بهار محمود‌‌زاده داشتم
به نام «چشم‌ها». آن کار اولین و این اثر، دومین تجربه من درباره مضمون جنگ هست.
من هیچ وقت جبهه‌ای نداشتم که این فضا را تجربه نکنم، در گذشته پیش نیامده بود و
یا کار خیلی قوی نبوده است. اما این کار در نمایشنامه خیلی قوی پیش رفته بود و
پیام کلی نمایش بسیار محترم بود. در انتخاب‌‌هایم نمایشنامه و بعد از آن نقش بسیار
برای من مهم است.

شما مدت زیادی است که در عرصه تئاتر فعالیت می‌کنید،آیا می‌شود به
تئاتر به‌عنوان یک شغل نگاه کرد؟

شاید بشود که به تئاتر به‌عنوان یک شغل نگاه کرد اما خیلی سخت است،
چون من دیگر همکارانم را می‌بینم که گاهی کاری را قبول می‌کنند که دوست ندارند،
منظور من تئاتر آزاد نیست چون مقوله آن کاملا جداست. این واقعا تنبلی بچه‌‌های تئاتر
نیست که کار دیگری انجام نمی‌دهند، دلیل اصلی آن این است که ما کار دیگری جز تئاتر
بلد نیستیم و درس این کار را خوانده‌ایم.

شما به بازی در مدیوم تلویزیون یا سینما علاقه‌ای دارید؟

من تجربه کار سینمایی ندارم، اما چند تله‌فیلم برای تلویزیون کار
کردم که تجربه‌‌های جدی‌تر من بود. برای مثال بازی در تله‌فیلم «فرشته» به
کارگردانی حسن آخوند‌‌پور که در جشنواره فیلم‌های تلویزیونی یاس من کاندیدای
بازیگری شدم. همین طور در جشنواره ماربلو اسپانیا. تجربه خیلی خوبی بود آن کار ولی
آن‌قدر که تئاتر دغدغه من است تصویر آن کشش را برای من نداشته است. حاضر نیستم در
کار بد بازی کنم.

رضایت مخاطب در این شب‌‌ها از نمایش شما چطور بود؟

تا الان استقبال خوب بوده است اما نکته مهم‌تر از صندلی‌‌های پر،
رضایت تماشاگر است که بازخورد بسیار خوبی است و با حال خوب از سالن خارج می‌شوند؛
این خیلی لذت‌بخش است.