این شبها وقتی کنترل را بهدست میگیری و کانالها را
بالا و پایین میکنی نمیدانی کجا بایستی، نه بهخاطر اینکه همه برنامهها خوب
است، بهخاطر اینکه کمتر برنامهای هست که بتواند مخاطب را به تماشا ترغیب کند.
برای همین است که هنوز هم آیفیلم و شبکه نمایش مقصد خیلی از بینندگان شبهای
تلویزیون است. و معدود برنامههایی مثل دورهمی هست که هنوز هم میتوانند جریانساز
باشد و مخاطب همگانی داشته باشد.
ولی تلویزیون همیشه اینطور نبود. درست است که اینروزها
بهخاطر خیلی دلیلها ازجمله کمبود بودجه و پدیده تلخ اما ناگزیر آنتنفروشی تلویزیون
روزهای ناخوشی را میگذراند و قافیه به رقبای مجازی و اینترنتی باخته است، ولی
روزگاری بوده که بهترین سریالها و جذابترین فیلمها مامنی بهتر از تلویزیون
نداشتند. قریببهاتفاق ستارگان در تلویزیون حضور داشتند و اینها باعث میشد که تلویزیون
یکهتاز میدان باشد. هر چند درست است که انحصار و عدموجود رقیب جدی هم در این
قدرتنمایی بیتاثیر نبوده ولی بههرحال تلویزیون آنروزها بهتر هم میساخته. هم
فرمها، بهلحاظ ساخت فرم روز بودند و هم محتوا متناسب با روزگار بود. بگذارید بهبهانه
شبهای کم سریال تلویزیون، سری بزنیم به دههطلایی تلویزیون در سریالسازی. سالهایی
که تمامش پر بود از سریالهای جذاب و ماندگار و ماندنی. سالهایی که سریالهای
تلویزیون در متن زندگی مردم بود و تاثیرگزاری شگرف اجتماعی را عاید تلویزیون کرده
بود. ممکن بود یک سریال میزان طلاق را در کشور در مقطعزمانی پخشش کاهش دهد، یا
حتی تعداد دختران چادری دانشجو بهخاطر شخصیت یکسریال افزایش پیدا کند. بگذارید
سری بزنیم به دهه۷۰ و همه خاطرههایمان از قاب جادویی آن سالها…
«همسران»
سالتولید:۷۳
شبکهدو سیما
کارگردان: بیژن بیرنگ، مسعود رسام
بازیگران: فردوس کاویانی، مهرانه مهینترابی، فرهاد جم، الهام
پاوهنژاد
«همسران» یکی از جدیترین سریالهای دهه۷۰ تلویزیون بود.
سریالی که برخی آمار میگفت در زمان پخش آن میزان طلاق در کشور کاهش یافته بود. سریالی
با محوریت خانواده و چالشهایی که خانوادهها با آن روبهرو هستند و راهکارهای حلوفصل
مشکلات خانوادگی در عالم همسایگی. البته آنروزها همسایهها از حال هم خبر داشتن و
هنوز اینقدر آپارتمانزده نبودیم. برای همین هم فیلم کاملا پذیرش اجتماعی داشت و مردم
آن را دوست داشتن و با آن ارتباط برقرار کرده بودند. ترکیب زوج پاوهنژاد و جم در برابر
کاویانی و مهینترابی ترکیب دلپذیری بود که بسیار بهچشم مردم خوش آمد و یکی از نخستین
سریالهای خیابان خلوتکن دهه۷۰ لقب گرفت. یکسریال سراسر امید راجعبه معنای زندگی.
«ساعت خوش»
سال تولید: ۷۴-۷۳
کارگردان: مهران مدیری
بازیگران: مهران مدیری، نادر سلیمانی، رضا شفیعیجم، رضا
عطاران، حمید لولایی، حسین رفیعی، سعید آقاخانی
شاید بشود ساعت خوش را مهمترین کار مهران مدیری دانست. سریالی
که بهنوعی آغاز راه مدیری در تلویزیون در قالب طنز بود و در آن همه آنهایی حضور داشتند
که الان هرکدام تضمینکننده گیشه یک فیلم سینمایی هستند. ترکیب این آدمهای درجهیک
که آنروزها البته خیلیهایشان دانشجویان یا فارغالتحصیلهای تازهکار دنیای هنر و
تئاتر بودند، در ژانر اپیزودیک طنز، جُنگی را ساخته بود که مردم بسیاری را بهخود جلب
کرده بود و هنوز هم که هنوز است خیلیها مدیری را به «ساعت خوش» میشناسند. «ساعت خوش»
بسیار پرطرفدار بود، آنروزها خیلی از مردم را بهخود جلب کرده بود و بهنوعی اولین
سریال طنزی بود که با استقبال گسترده مردم روبهرو میشد. «ساعت خوش» البته با حاشیهها
و مخالفتهایی هم روبهرو میشد که در فضایی اجتماعی محافظهکار آن روزهای ایران این
انتقادها اصلا چیز عجیبی نبود. مردم البته از طرفداران پروپاقرص «ساعت خوش» و مخالف
این مخالفتها بودند
«در پناه تو»
سال تولید: ۷۴
کارگردان: حمید لبخنده
بازیگران: لعیا زنگنه، حسن جوهرچی، رامین پرجمی، پارسا پیروزفر
این سریال خاطرهساز بود. خیلیها از لجبازیهای مریم افشار
با محمد حرص خوردند، خیلیها زیر لب به رامین بدوبیراه نثار کردند. خیلیها غصه مریم
افشار را خوردند و خیلیها دعا میکردند که بالاخره یکروزی مریم و محمد بههم برسند.
این اتفاقات در آنروزهای ایران عجیب نبود. «در پناه تو» بهنوعی اولین عاشقانه بعداز
انقلاب تلویزیون بود که بهشدت با استقبال مردم روبهرو شد و ازقضا جریانسازی اجتماعی
بالایی هم بههمراه داشت. چنانکه آنروزها خیلی از دانشجوهای خانم دانشگاهی به تاثیر
از مریم افشار چادری شده بودند. و خیلیها «در پناه تو را» زندگی کردند. اینروزها
وقتی اینحد از جریانسازی و تاثیرگزاری اجتماعی را میشنویم سخت باورمان میشود. ولی
خب آنروزها این اتفاقات واقعی بود. لعیا زنگنه اولین حضورش در دنیای هنر را در نقش
مریم افشار تجربه کرد تا ورودی ماندگار داشته باشد و هنوز هم خیلیها او را بهنام
مریم افشار سریال «در پناه تو» بهیاد بیاورند. «در پناه تو» البته بهخاطر روایت
سرراست و بیپیرایهاش و اینکه خیلی دنبال ساختارشکنی نبود و سرراست قصه پرماجرایش
را تعریف میکرد و روایتش را منطبق با جامعه آنروز ارائه میداد موردتوجه بود. لعیا
زنگنه که نقش اصلی کار را داشت چادری و بهشدت شبیه به دانشجویان آنروزهای کشور بود.
راستی چه کسی فکر میکرد یک روزی در تلویزیون ایران چادریها محدود به مادربزرگها
و قشر مستضعف جامعه بشوند؟
«درپناه تو» هم جزو سریالهایی بود که قصهاش بهشدت با
مخالفتهای مدیران صدا و سیما روبهرو شده بود و حتی آخر داستان بهخاطر همین اوامر
تغییر پیدا کرد. ولی بههرحال سریال پخش شد و بهشدت هم بهچشم آمد
خانه سبز
سال تولید: ۷۵
شبکهدوم سیما
نقطهاوج شبکهدو سیما در سریالهای پرطرفدار آنروز، «خانه
سبز» بود. سریالی که روایتگر زندگی اجتماعی ساکنان یک ساختمان بود که همگی از یک خانواده
بودند و همه سنوسالها هم در آنها وجود داشت. اگر میخواهید بدانید «خانه سبز» چهکار
بزرگی در تلویزیون ایران کرده، این را بدانید که این سریال رکورد بیننده را شکست و
از سریالهای ماندگار قبلی تلویزیون هم پربینندهتر شد. بازیهای ماندگار خسرو شکیبایی
و مهرانه مهینترابی، شیطنتهای فرید جینگلبرد با بازی رامبد جوان و حضور پررنگ و
دلنشین اکرم محمدی و اسماعیل محرابی و آرش نادی هنوز هم در خاطرهها باقی مانده
است. «خانه سبز» کاملا براساس الگوهای روانشناسی استوار بود و مشاور روانشناسی داشت.
سریالی که هم بهخاطر خوشساخت بودن و هم بهخاطر قصههای خانوادگیش بهشدت موردتوجه
خانوادهها قرار گرفت و کاری کرد که هنوز هم نام «خانه سبز» ما را یاد خاطرههایمان
از این سریال بیاندازد. و به این همه خاطره اضافه کنید تیتراژ ماندنی و صدای ماندگار
خسرو شکیبایی را و سبز سبزم، ریشه دارم…
«امام علی»
کارگردان: داوود میرباقری
بازیگران: داریوش ارجمند، مهدی فتحی، محمدرضا شریفینیا،
عنایت شفیعی، بهزاد فراهانی، ویشکا آسایش و…
تولید: سال۷۵
شبکهاول سیما
سال۷۵ را میشود بهنوعی دوران اوج صدا و سیما در جذب مخاطب
دانست. چون دوسریال «خانه سبز» و «امام علی» در همین سال روی آنتن شبکهاول و دوم
سیما بودند و خب طبیعی است که مخاطبان هر دو کار هم میلیونی و گسترده بودند. «امام
علی» هرچند نخستین سریال بلند مذهبی ایران بود که از ایده سریالی بهنام «خاری در
گلو» آغاز شد، ولی وقتی ساخته شد تبدیل به باشکوهترین سریال تاریخ ایران با اختلاف
بالا نسبت به بقیه سریالها شد. سریالی که روایت تاریخ امیرالمومنین(ع) در دوران خلافتشان
بود و یک اتفاق ویژه و منحصربهفرد برای میرباقری و تلویزیون بود. اینکه ۱۵۰بازیگر
اصلی جلوی دوربین یک سریال بروند و اینکه تولید یک سریال چیزی حدود ششسال طول بکشد
اتفاقاتی بود که تلویزیون بعد از سریال «امام علی» با آنها آشنا شد و پیش از آن سابقه
نداشت. هنوز که هنوز است نقشآفرینی ماندگار داریوش ارجمند در نقش مالک اشتر، و هنرنمایی
مرحوم مهدی فتحی، بهزاد فراهانی، محمدرضا شریفی نیا در این فیلم در خاطرهها باقی مانده
است. تصویر کنید سریالی که پرویز پرستویی و ویشکا آسایش نخستین حضور جدیشان را در آن
تجربه کرده اند، چه ستارههای شهیری در خود داشته است. موسیقی فیلم هم که نیاز به
یادآوری ندارد و هنوز که هنوز است جزو بهترین موسیقیهای ساخته شده در تاریخ موسیقی
فیلم ها در ایران است. سریال «امام علی» یکی از مهمترین خاطرههای مشترک مردم ایران
در سالهای میانی دهه۷۰است
«مردان آنجلس»
کارگردان: فرجاله سلحشور
بازیگران: جعفر دهقان، مهتاب کرامتی
محصول سال۷۶
شبکهدوم سیما
اگرچه نسل جوان فرجاله سلحشور را با سریال «یوسفپیامبر»
میشناسند، ولی «مردان آنجلس» اولین سریال پربیننده و ماندگاری بود که از این کارگردان
فقید در خاطر مردم باقیمانده است. مردان آنجلس یکی از پربینندهترین سریالهایی بود
که سال۷۶ و ۷۷ روی آنتن شبکهاول سیما رفت و توانست مثل بقیه سریالهای این گزارش
موج اجتماعی عجیبی را ایجاد کند. فرق این سریال البته با بقیه سریالها این بود که
بهجز «امام علی» و «مردان آنجلس»، بقیه سریالهای ماندگار این دهه اجتماعی و ملودرام
بودهاند. البته که موفقیت شگرف سریال «امام علی» هم نقش زیادی در اعتماد مردم به ژانر
تاریخی داشت و «مردان آنجلس» را در هرچه بهتر و بیشتر دیده شدنشس کمک کرد.
جعفر دهقان نقش ماکسی میلیانوس را ایفا میکرد و یکی از اصحاب
کهف بود. مهتاب کرامتی ایفاگر نقش هلن بود، حسین یادی، اردلان شجاعکاوه، رضا ایرانمنش،
حسین یاری و… ستارههای آنروزهای تلویزیون بودند که هرکدامشان اگرچه بعدها بسیار
درخشیدند ولی هنوز هم که هنوز است نقش آنها در «مردان آنجلس» در خاطره خیلی از مردم
باقی مانده.
«مردان آنجلس» بارها از کانالهای مختلف کشورهای منطقه روی
آنتن رفته و نخستین سریال ایرانی بود که روی آنتن تلویزیون رسمی کشور مصر هم رفت تا
به همه ما ثابت شود که هیچکدام از کارگردانهای ایرانی، بینالمللیتر از فرجاله
سلحشور سریال نساختهاند
.
«تولدی دیگر»
کارگردان: داریوش فرهنگ
بازیگران: لعیا زنگنه، عبدالرضا اکبری، جمیله شیخی،
فریبا متخصص
محصول سال۷۷
شبکه تهران
داریوش فرهنگ هم جزو کارگردانهای خاطرهساز دهه۷۰ است. او
که حالا نسل جوان بیشتر بهعنوان بازیگر او را در ذهن دارند، در سال۷۷ مجموعهای را
روی آنتن شبکه تهران فرستاد که هرچند آنروزها پخشش منحصر به تهران بود، ولی طولی نکشید
که مخاطبان بسیاری را بهخود جلب کرد و یکیدیگر از سریالهای خیابانخلوتکن دهه شد
۷۰٫ «تولدیدیگر» که تهیهکنندگان نامآشنایس آنروزها یعنی بیژن بیرنگ و مسعود رسام
تهیه آن را برعهده داشتند، ملودرام بود و داستان زندگی خانوادهای بود که در یک تصادف،
مادر آن خانواده دچار جراحت میشود ولی خود آن خانواده تصور میکنند که او از دنیا
رفته است. و بعد از مدتی با تغییر چهره ناشی از عمل در قالب یک پرستار به خانواده خود
برمیگردد و ماجراهای جالبی در خانواده آنها شکل میگیرد. «تولدی دیگر» هم روایت جذاب
و واقعنمایی از خانوادههای ایرانی بود و بهخوبی اختلافات و احساسات و تشویشها و
محبت در خانوادههای ایرانی را ترسیم کرده بود. لعیا زنگنه که یکی از بهترینهای تلویزیون
در دهه۷۰ بود در این سریال هم خوش درخشید و عبدالرضا اکبری، فریبا متخصص، محمود عزیزی
و مرحوم جمیله شیخی نیز نقشهای ماندگاری در این سریال ایفا کردند. «تولدی دیگر» بارها
و بارها از شبکههای مختلف تلویزیون بازپخش شد
«کت جادویی»
کارگردان: محمدحسین لطیفی
بازیگران: رامبد جوان، نیکو خردمند، مهدی فقیه، ساحره متین،
فخری خوروش
تولید: سال۷۷
شبکهسوم سیما
سریال ماندگاری که محمدحسین لطیفی آن را ساخته بود و نخستین
سریال فانتزی بود که در میان مردم طرفداران گستردهای پیدا کرد.
«کت جادویی» رامبد جوان را به همه ثابت کرد و داستانش هم
روایت جالبی بود از مالزدگی و رفاه بیحد و حصری که آنروزها خیلی در جامعه سوژه مورد
توجهی بود. قصهی کتی که همیشه پر از پول بود و آقای اسکویی آن را به عماد با بازی
رامبد جوان سپرد.
مهدی فقیه، نیکو خردمند، آتنه فقیه نصیری و ساحره متین و…
بازیگرانی بودند که در این سریال در کنار محمدحسین لطیفی بودند تا خاطرهای از جنس
فانتزی و رویا برای مردم خلق کنند.
«کیف انگلیسی»
تولید: سال۷۸
کارگردان: سید ضیاءالدین دری
بازیگران: لیلا حاتمی، علی مصفا، محمدرضا شریفینیا، سیروس
گرجستانی، قطبالدین صادقی
«کیف انگلیسی» هم یکیدیگر از سریالهای تاریخی بود که در
دههطلایی تلویزیون ایران ساخته و پرطرفدار و ماندگار شد. این نخستین سریال دهه۷۰
بود که در فضای تاریخ معاصر ساخته میشد و راهی را صاف کرد که بعد از او سریالهای
دیدنی دیگری نظیر «مدار صفر درجه» و «شب دهم» و حتی «شهرزاد» در آن قدم برداشتند. هنوز
هم بازی درخشان لیلا حاتمی و علی مصفا در «کیف انگلیسی» جزو بازیهای ماندگار در تلویزیون
است و هنوز هم «کیف انگلیسی» جز وکارهای درجه یک و ماندگار تلویزیون تلقی میشود. موسیقی
سریال هم که جذاب بود و هنوز هم بسیار مورد اقبال است. «کیف انگلیسی» روی آنتن شبکهاول
سیما رفت.
«آژانس دوستی»
کارگردان: گروهی
بازیگران: فردوس کاویانی، اسماعیل داورفر، حسین پناهی،
پژمان بازغی، حمید لولایی
فضای سریالهای اجتماعی دهه۷۰ آنقدر دلپذیر بود که بسیاری
از آنها در خاطرها باقیمانده است. یکیدیگر از این اجتماعیهای اپیزودیک که هر قسمتش
داستان جدیدی را روایت میکرد «آژانسدوستی» بود. سریال دلنشین شبکهاول سیما که در
سال۷۸ پخش شد روایت ماجراهایی بود که برای رانندهها و مشتریان آژانس دوستی اتفاق
میافتاد. ماجراهای این آژانس اتفاقا بسیار هم پرطرفدار بود. هنوز هم بازی فردوس کاویانی،
اسماعیل داورفر، حمید لولایی و اصغر همت و چهره خیلی متفاوت پژمان بازغی در این سریال
دیدنی است و البته بازی درخشان و منحصربهفرد مرحوم حسین پناهی.
«آژانس دوستی» چند کارگردانه تولید شد و احمد رمضانزاده،
حمیدرضا صلاحمند، مجید جعفری شیرازی، احمد زینالزاده، فرامرز قریبیان، کاوه دژکام
و اکبر منصور فلاح قسمتهای مختلف آن را کارگردانی کردند.
«پس از باران»
بازیگران: کتایون ریاحی، مرجان محتشم،
محصول سال۷۹
شبکهسه سیما
آخرین سریالی که در دهه۷۰ میتوانیم لقب خیابان خلوت کن
را به او اطلاق کنیم بیشک همین سریال «پس از باران» است. سریالی که از شبکهسوم سیما
پخش میشد و روایتی از مناسبات ارباب و رعیتی و ماجراهای خانوادگی بود در بستر زندگی
سنتی در شمال کشور آن هم در مقطع تاریخی معاصر. خانم بزرگ و خانم کوچیک و آقا فرخ آن
روزها مهمان خانه خیلی از ایرانیها بودند و خیلیها برای دیدن این فیلم لحظه شماری
میکردند تا ساعت۲۰ فرا برسد و تیتراژ «پس از باران» با نغمه شمالی آن شروع بشود.
اسماعیل فضلی زاده
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است