«هورخش»عنوان چهارمین نمایشگاه انفرادی محسن کرمي است كه از روز پنجم آبان‌ماه سال جاري در گالري مژده افتتاح شده است. «هورخش» از ترکیب دو واژه «هو» به معنای نیک و مقدس و «رخش» به معنی درخشان و نور که اشاره به ذات حق تعالی دارد، حاصل شده است. واژه «هورخش» که کنایه از خورشید است نام یکی از نیایش‌های شیخ اشراق؛ شهاب‌الدین سهروردی است و در پیش از اسلام از مظاهر حکمت خسروانی در ایران باستان بوده است. انتخاب این نام برای نمایشگاه محسن کرمی، ارتباط مستقیم با نحوه شکل‌گیری آثار این نمایشگاه دارد که اکتسابی نبوده و برون‌ريز دریافت‌های درونی اوست از مكتب شيخ اشراق؛ سهروردي. و نيز از سوي ديگر ارتباط با شخصيت رمزآلودپسند اين هنرمند دارد. چنان كه در نمايشگاه قبلي وي نيز انتخاب نام «آواز پر جبرییل»؛ عنوان نام رساله‌اي از شیخ اشراق سهروردي از بدو ورود به حريم نمايشگاه، مخاطب را با دنياي اسرارآميزش دعوت مي‌كند.
محسن کرمی متولد سال64 در آمل است كه مدرك کارشناسي‌ارشد گرافیک خود را پس از اخذ كارشناسي گرافيك، از دانشكده هنر و معماري واحد تهران مركز گرفت. وی عضو هیات‌علمی و سرپرست گروه هنر بنیاد فرهنگ مهر آمل بوده و سابقه تدریس در دانشگاه‌‌های مختلف و ازجمله دانشگاه علمي كاربردي فرهنگ و هنر تهران را نیز داراست. اين گرافيست علاوه بر برپايي سه نمايشگاه انفرادي ديگر در زمينه خوشنويسي، نقاشي خط و خط نگاره بين سال‌هاي 85 تاكنون، در 9نمایشگاه گروهی در تهران و مازندران نیز شرکت داشته است. نتيجه تلاش او در فراگيري خوشنويسي سنتي، اخذ مدرک ممتاز از انجمن خوشنویسان ایران در سال85 بوده است. روند پيوسته آثار خلق شده او حكايت از سير انديشه او دارد.
ارائه سه مقاله او با عناوين: «درخت اشويي در حكمت خسرواني و حكمت اشراق» و «گردونه مهر(سواستيكا) و هم‌نشاني آن با شمسه» و مقاله «پيرامون مهر آييني و زيباشناسي هنر ايران» كه در فصلنامه‌هاي اطلاعات حكمت و معرفت و فصلنامه اباختر به چاپ رسيده‌اند ما را بيشتر به فضاي ذهني هنرمند و افكار و علايق و انديشه‌هاي حكمت‌پسند او نزديك مي‌كند.
مجموعه اخير نتيجه دو سال تلاش این هنرمند براي بيان و ترجم پژوهش و کنجکاوی‌هایی است که در مطالعه منابع خطی و تاریخ الفبا و نجوم کهن، اساطیر هند و ایرانی و فلسفه اشراق داشته است.
از 31اثر وي در اين نمايشگاه، بخشي به حوزه نقاشي خط و قسمت ديگري از آن به طراحي يا به نوعي طراحي-خط تعلق دارند. نقاشي‌خط‌ها داراي بافت‌هايي هستند كه توسط رنگ، جداول و اعداد و نشانه‌هاي مستتر در آن شكل يافته است. تنوع رنگي در اين تابلوها كه روي بوم اجرا شده، جذابيت لازم را براي مخاطب دارد. موضوع اصلي تابلوهاي طراحي-خط، پرتره‌ها هستند كه با لايه‌هايي از نمادها و نشانه‌ها تزيين شده‌اند.
نیمی از کارها بدون حضور رنگ‌هاي سرد و گرم و به‌واسطه همنشيني و كنتراست رنگ‌هاي سياه و سفيد خلق شده‌اند. اما در اغلب بوم‌هايي كه طرحي از پرتره در آن يافت نمي‌شود رنگ‌هاي زنده و شاد به خودنمايي پرداخته‌اند.
پرتره‌هاي نقاشی شده با زغال، در لايه پسين تعدادي از آثار این نمایشگاه، اساطیری گونه‌اند و به نوعي نماد سابقه کهن هستند و عيار و فرزانگی سرزمين اجدادي‌شان را به نمايش مي‌گذارند. نشانه‌هاي هندسي، اعداد، كدها و نشانه‌ها در لايه‌اي نزديك‌تر به مخاطب به رمزگشايي و نجوا با بينندگان نمايشگاه هورخش مشغولند.
كرمي گرایش به کیهان‌شناسی را به‌واسطه استفاده از اشكال هندسی از ویژگی‌های این نمایشگاه دانسته و بیان مي‌کند: «در آثار این نمایشگاه تلاش کردم باتوجه به جهان‌بینی اشراقی و شهودی ایرانی که در تاریخ فلسفه روزگار اسلامی هم نشانه‌‌هایش را شاهد هستیم، ابعاد وجودی و هندسه را در کارها استفاده کنم تا در آثار گرایش به کیهان‌شناسی جاویدان خرد و مکتب سنت‌گرایان دیده شود.»
تکنیک آثار این نمایشگاه با تنوع مواد و متريال به كار رفته
در آن، متفاوت بوده و رنگ و روغن، اکریلیک و زغال، نقش پررنگ‌تري در خلق آثار ايفا
كرده‌اند. ابعاد آثار در ابعاد 50در70سانتی‌متر تا 120در120سانتی‌متر و روي مقوا
يا بوم اجرا شده‌اند. رد پاي رشته‌هاي هنري چون نقاشی، خوشنويسي، طراحي و سياه‌قلم
و نقاشي‌خط را در
كنار تخصص گرافيكي و اطلاعات اشراقي كرمي نمي‌توان ناديده گرفت.
کرمی در یادداشتی بر این نمایشگاه آورده است:
«از ميان گونه‌های متنوع کیهان‌شناسی که در جهان وجود دارد يكي از آنان اين است كه آفرینش، مراتب هستی، سپهر و همه ابعاد وجود و حضور را از کلمه می‌بیند و پیدایی کلمه را در جهان سبب رازگشایی و آشکارگی برخی از رموز و هجای مقدس که پنهان است، می‌داند.
مجموعه حاضر، کوشش و تجربه‌ای ماجراجویانه
و سیر و سفری درونی و اشراقی است برای کشف عجایب و معنای غیبی حروف! سفری که از دل
اساطیر کهن و زبان‌های باستانی، نجوم، کیمیاگری قدیم، نسخه‌های خطی و رمزی آغاز شد
و حاصلش تجربه علائم و نقوش بدوی و پریمیتیو، نمادهای نجومی و کیمیاگری بود. تجربه‌ای
برای کشف توانایی‌ها و قابلیت‌های حروف و الفبای نخستین که می‌تواند برای قلمی و
هنجاری جدید در نوشتن به کار گرفته شود. تجربه‌ای مینیمال(کمینه‌گرا) که بیان می‌دارد
سیاه و سپید دو ارزش بنیادین و مستقل و ازلی دارند و می‌توان به آن‌ها پایبند بود.
بنابراین
کلمات را در وجوه مختلف ظهور می‌توان دید، مانند تکرار مقدسشان به روی پرتره‌ها و
در کالبد روحانی اطراف سر انسان معاصر. ترکیب‌بندی‌هایی که خاطراتی ازلی و آغازین
را از هندسه‌هایی مقدس مانند سو استیکا، یانترا، مانترا و صلیب را به یاد می‌آورند
و در نگاهی از بالا، کهن‌الگوی پلان معابد، نقشه‌های جغرافیایی هفت اقلیم قدیم با
تمام مرزها و جزییات فراوانشان هستند. حروفی که در عین دارا بودن ویژگی گرافیکی و
در عین معاصر بودن، بنیانی تاریخی دارند.
در
برخوردهای تکنیکی شاهد آنیم که گرایش به مهرکوبی‌ها و شیوه‌های سنتی خوشنویسی
ایران و شرق دور دیده می‌شود و در کار با حروف، تمایلی به حجم‌پردازی به روش غربی
آن دیده نمی‌شود و توده‌ها و هزارتوهای کلمات از راه حجم‌پردازی مجازی در سطح
دوبعدی کاغذ شکل می‌گیرند. حروفی که بالقوه‌اند، هنوز کلمه نشده‌اند و به مرحله
معنی نرسیده‌اند و در خلاء و به‌گونه‌ای معلق در فلک‌ها و سپهر شناورند.»
هنرمند تمام
دارايي هنري و فلسفي و علمي خود را از زبان تصویر، رمز، نشانه و هر‌گونه زبان نمادین ديگر تا علایم نجومی، شاكله
حروف در خطوط مختلف اوليه و خطوط امروزي را براي نماياندن انديشه و پنهان كردن توأمان
آن به كار گرفته است تا بيننده را به تماشاي افق‌هاي ديگري تشنه کند. راهي طولاني در كشف حقايق كه خود نيز
رهپوي همين طريق است.
اعظم علیزاده‌نیک
