بهشتی در دهمین نشست تخصصی از سلسله نشست‌های تخصصی «۲۰
نشست ۳۴» با عموضوع «عنصر خیال در فیلم‌کوتاه»، گفت: وجه مادی وزن دارد اما صورت
خیالی بی‌وزن است. وجه مادی دارای بعد مکانی و بعد زمانی است اما وجه خیالی این‌طور
نیست. ما در این عالم حبس در زمان و مکان هستیم و حضور ما در قفس عالم ماده باعث
می‌شود که از عالم خیال فاصله بگیریم. خیال از قواعد عالم ماده پیروی نمی‌کند بنابراین
در عالم خیال هرچیزی امکان‌پذیر است.

وی افزود: آیا
تاکنون به مینیاتور توجه کردید؟ در مینیاتور شب وجود ندارد همان‌طور که روز هم
وجود ندارد. به طبع آن سایه هم نخواهد بود چون نوری در کار نیست. عالم خیال چون در
زندان مادی قرار نگرفته است؛ در قیاس با عالم ماده بسیار وسیع‌تر و عظیم‌تر است و
فاصله میان ادبیات داستانی تا فیلم داستانی را می‌توان گواه بر این ادعا دانست.
هیچ رمانی را سراغ ندارید که وقتی فیلم آن را دیدید؛ ناراحت نشده باشید چون در
ادبیات کلام حد و مرز ندارد درحالی‌که برای به تصویر آوردن باید همه‌چیز را کوچک و
محدود کرد.

بهشتی همچنین
توضیح داد: از آن‌جایی که خیال پیرو قواعد مادی نیست، دچار عوارض دنیای ماده هم
نمی‌شود. مثلا گلی که در باغچه است یک روز غنچه است و یک روز میمیرد. در عالم اما
این‌گونه نیست درواقع مادیت شیء باعث فسادش خواهد شد. به‌همین‌دلیل است که در هنر
کهنگی معنا ندارد. هنر ارتباط مستقیمش با خیال است و شما برای یک اثر هنری ۵۰۰ساله
همچنان موجودیت قائلید درحالی که سازنده آن تا امروز هفت کفن پوشانده است. وی با
اشاره به این‌که خود خیال مراتب دارد، ادامه داد: نازل‌ترین مرتبه‌‌اش این است که
صورت خیال بارها بارها تجرید شود تا چیزی از آن نماند. فیلم‌کوتاه یعنی چه؟ ما به‌لحاظ
فرهنگی و تاریخی این هنر را پیاده کرده بودیم تا گوهر هرچیزی را از قوه به فعل
دربیاوریم. این هنر را در همه زمینه‌‌ها هم داشتیم. وقتی در طول تاریخ بشر، حیوان
اهلی می‌شود پس حیوان اهلی نسبت به حیوان وحشی گوهری است پنهان. اکثر حیوانات در
این بودند که اهلی شدند. سیدمحمد بهشتی اضافه کرد: شعر یعنی بیرون آوردن معنا از
پس پرده. در تاریخ ایران شاعران بزرگ بسیارند چنان که امروز در آلمان فیلسوف زیاد
است یا در گذشته یونان به این شکل بود. در تمام حیطه‌‌ها از ما انتظار شاعری دارند
چون این کاریست که از ما بر می‌آید و هیچ رقیبی هم نداریم.